یادمان

کشف تنور و اجاق صفوی و قاجاری در مسجد دولاب

با پایان رسیدن مجوز کاوش باستانی منطقه دولاب تهران، دو تنور و یک اجاق در مسجد جامع دولاب کشف شد که احتمال دارد مربوط به دوره قاجاریه یا صفویه باشد.

سرپرست گروه باستان‌شناسی در مسجد جامع دولاب در گفت‌وگو با خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا اظهار کرد: با حفاری در داخل این مسجد به دوره ایلخانی و سلجوقی رسیده‌ایم. در بخش متاخر‌تر مسجد که تِرانشه 3 با ابعاد دو در یک در آنجا قرار دارد، یک تنور کشف کرده‌ایم؛ بنابراین، موزائیک‌های اطراف آن را برداشتیم تا ببینیم آیا می‌توان به عناصر معماری دیگری در کنار آن دست پیدا کنیم، چون وجود تنور در این مسجد برای ما عجیب است.

قدیر افروند ادامه داد: در این کاوش در مجموع دو تنور و سه اجاق پیدا کرده‌ایم. در روزهای آخر کار در این قسمت متمرکز شدیم تا ببینیم آیا کف‌های قدیمِ هر دو مسجد در یک سطح هستند یا خیر. چون هر کدام از این موارد در بحث باستان‌شناسی معنادار است، ضمن اینکه همه‌ ترانشه‌ها را بسته‌ایم. تنها ترانشه 2 که پیش از این به یک سازه خشتی در آنجا برخورده بودیم، فعال است تا ببینیم ماهیت این سازه خشتی چیست که در چند روز باقیمانده به ماهیت این موضوع پی می‌بریم.

وی اظهار کرد: در ترانشه 7 که در قدیمی‌ترین خانه در اطراف مسجد دولاب برپا کرده بودیم نیز در عمق شش متری به لایه قطوری از شن و ماسه برخوردیم که نشان می‌دهد اولین‌بار در دوره ایلخانی مردم در آنجا مستقر شده‌اند و دولاب به آنجا توسعه پیدا کرده و در واقع مسکونی شده است و آثاری مربوط به دوره پیش از ایلخانی پیدا نکرده‌ایم.

افروند تاکید کرد: این خانه قابلیت تبدیل به موزه را دارد تا اشیاء کشف شده از مسجد را در آن به نمایش درآوریم.

این باستان‌شناس همچنین اضافه کرد: داخل مسجد به یک چاه برخوردیم و آن را تا عمق 8 متر حفاری کردیم و متوجه شدیم که یکی از حلقه‌های قنات دولاب بوده است. در این چاه حدود 12 سکه و ظروف سفالی متفاوت و هزاران قطعه سفال پیدا کرده‌ایم و آن را به آزمایشگاه فرستادیم. افروند با اشاره به اینکه این کاوش از اوایل مهرماه شروع شده و تا 8 آذرماه ادامه دارد، بیان کرد: چون کار کاوش طولانی شد تقاضا کردیم تا آن را تمدید کنند، بنابراین پژوهشگاه یک ماه دیگر آن را تمدید کرد.

او با بیان اینکه "به مرور زمان متوجه شدیم منطقه دولاب بسیار مهم است" ادامه داد: این مسجد در قیاس با تاریخچه تهران از اهمیت بالایی برخوردار است، چون منابع تاریخی در قرن سوم و چهارم نیز به ما می‌گویند که این منطقه اهمیت بالایی دارد و (دِه دولاب) نسبت به دیگر ده‌ها از جمله تهران، دوریه (طرشت فعلی)، مهران و ده تجرش (تجریش فعلی) بسیار مهم بوده است.

افروند گفت: «محمد بن جریر طبری»، مولف تاریخ طبری در مقدمه تفسیر خودش هم گفته است، زمانی که در ری تحصیل می‌کرده باید از کلاس درس استادش در دولاب دوان دوان به کلاس درس استادش در ری می‌رفته و این امر نشان می‌دهد که دولاب تنها یک دِه ساده نبوده است.

به گفته این باستان‌شناس، این مسجد که در حال حاضر «بقیه‌الله» نامیده می‌شود در گذشته با نام‌های متعددی از جمله مسجد "زیر گذر بازارچه"، "شیخ علی"، "حصیری" و ... خواند می‌شده است، اما با توجه به اهمیتی که بعد از کاوش به آن رسیده‌ایم این مسجد می‌تواند مسجد جامع دولاب باشد.

• < قبلی
• بعدی >